Liza Speaks
Ooit van Autism speaks gehoord? Als autist zeker. Het is tijd dat meer autisten zichzelf laten horen. Al jaren wordt er over ” ons’ gesproken, waarbij er te weinig naar ons geluisterd wordt. Autism Speaks is er heel ‘ goed ‘ in. Juist alles wat je niet moet doen geven ze als raad. Het is weer tijd dat ik mezelf laat horen. Voor mijzelf, en alle autisten om me heen.
Hey! This is me. Ik ben Liza, een 27-jarige fotografe uit Nederland. Ik ben autistisch. Twee jaar geleden maakte ik de fotoserie ‘I Am Liza’ over de vooroordelen over autisme. Ik was bang. Na jarenlang met mezelf gevochten te hebben, had ik het eindelijk geaccepteerd. ‘Waarom ben ik niet normaal? Waarom is dit zo moeilijk voor me? Waarom zei ik dat? Hoezo kon ik geen oogcontact maken tijdens een sollicitatiegesprek?’ Ik was zo bang dat bedrijven en klanten me niet serieus zouden nemen. Voor veel mensen is autisme eng en abstract. Er wordt nog elke dag nieuwe informatie over gevonden. Maar wat betekent autisme voor mij elke dag?
Het vooroordeel over oogcontact is niet helemaal ongegrond, maar dat betekent niet dat autisten geen oogcontact kunnen maken. Het is gewoon lastiger en kost mij twee keer zo veel energie. Het kan zo vermoeiend zijn. Dat betekent niet dat ik geen contact wil maken. Communicatie is belangrijk. Ik houd van ogen, ze kunnen zoveel vertellen. Maar dit kan al snel te veel zijn. Stel je een drukke plek voor, bijvoorbeeld een pub (oh, ik mis ze). Ik hoor de gesprekken om me heen. Die proberen te filteren terwijl je probeert te luisteren naar het verhaal van de mensen waarmee je bent is intens. Het is niet dat ik niet luister als ik naar mijn pint kijk, dit helpt me juist te concentreren op het gesprek. En ik houd natuurlijk van een goede pint!
Oogcontact
Dat verklaart ook waarom autisten zo moe kunnen zijn na een lange dag. Ik hou van werken met mensen. Leren van anderen betekent heel veel voor me. Als fotograaf zie ik erg veel gezichten en ik focus vaak op de ogen. Hoe ik dat doe? Eerlijk mijn grenzen aangeven. Autisten kunnen snel overprikkeld raken. Als ik een ‘normale’ dag wil werken, moet ik wel streng zijn met mijn grenzen.
De dag na een fotoshoot bewerk ik de foto’s meestal, of neem ik een dagje rust. Alleen-dagen zijn zo fijn en belangrijk.
‘Did you turn it off and on again?’
Autist ben je. Autisme heb je niet. Dat klinkt voor mij alsof we het even uit en weer aan kunnen zetten wanneer het ons uitkomt. Nee. Autisme heeft goede kanten, maar hoe de maatschappij er mee omgaat zorgt voor obstakels en hindernissen. De kans is groot dat ik als autist een trede lager sta bij een sollicitatie. Ik ben erdoor ook afgewezen bij twee opleidingen. Als er gekeken werd naar de mogelijkheden in plaats van de obstakels, dan zou het leven van een autist al veel makkelijker zijn. Een beetje begrip maakt zoveel meer mogelijk. Ik zou willen dat ik het soms uit kon zetten, vooral op momenten dat ik geen rust kan vinden. Mijn brein staat echt altijd aan. Vooral de momenten waarop het voelt dat er een storm gaande is in mijn hoofd en een storm buiten mijn hoofd door de druk van de maatschappij om ‘normaal’ te zijn.
‘Je bent mijn beste vriend voor altijd’
Toen het onbegrip van de mens op mensen die anders zijn als de wereld op mijn schouders voelde, kwam mijn hond Boris aangelopen met een speeltje. Als ik aan goedbedoeld advies van een mens geen boodschap had, maakte Boris met een bal alles beter. Door hem voelde ik mij begrepen en geliefd, ik voel dat Boris het oprecht meende. Terwijl ik dit typ lopen er tranen over mijn gezicht omdat Boris er niet meer is, maar zijn herinneringen blijven voor altijd.
Ik weet nog goed dat ik me raar voelde toen iemand zei dat ik mijn mond nu eens moest houden over mijn cavia’s. Naast een hond in mijn leven heb ik ook twee cavia’s, Dropje en Vixey. Ze betekenen alles voor me. Het schuwe en terugtrekken van hen spreekt me enorm aan en hun vertrouwen winnen betekent veel voor me.
Net zoals dat Igor mij de ruimte gaf die ik nodig had. Igor kwam iets te vroeg in mijn leven. Het verdriet van het verlies van Boris was nog te groot en dat gemis zal er altijd zijn.
Maar een dier oordeelt anders dan een mens. Igor werd al snel mijn ‘beste vriend 2.0’. We maken lange wandelingen en genieten samen van de rust en de natuur. We voelen elkaar aan. Die rust is zo belangrijk. Ik wil hem niet overprikkelen, juist omdat ik weet hoe vreselijk het kan zijn.
Toen ik ‘Zondagskind’ en ‘Zondagsleven’ van Judith Visser las, kwam alles op zijn plaats. De band tussen een hond en mens kan normaal al heel sterk zijn, maar nog sterker voor autisten.
I work out
Een jaar geleden maakte ik de serie ‘Kind To Mind and Body’. Ik had een negatief zelfbeeld. Mijn eigen lichaam. Er ligt heel veel druk op mensen hun uiterlijk. Body neutrality is belangrijk. Een ding was zeker, ik wilde mijn conditie verbeteren. Maar hoe? Toen kwam ik een oude collega, nu personal trainer, tegen. Een maand later begon ik te sporten met een personal trainer. Ik had nooit gedacht dat ik naast mijn lichaam ook mijn brein aan het trainen was. Mijn focus, energie en rust werden beter. En mijn conditie ook, natuurlijk!
Gezonder eten en meer bewegen zijn nu onderdeel van mijn dagelijkse routine, waardoor ik meer uit mijn dagen kan halen. In de avond sporten is onmogelijk voor me. Avonden zijn er voor rust. Mijn brein werkt me tegen als ik nog zoveel van mezelf verwacht.
Crowded places with a lot of loud noises
Omdat ik zo klimaatbewust ben, verbaast het mensen vaak als ik ze vertel dat ik fan ben van Formule 1. Ja, ik houd van supersnelle auto’s die veel lawaai maken. Silverstone was een van mijn beste vakanties ooit. Er staat niet zomaar in mijn twitterbio ‘I love fast cars and concerts. Weird for an autistic girl, right?’ Sarcasme wordt niet echt verwacht bij autisten, laat staan een concertzaal waar veel mensen dicht op elkaar staan.
Fotografie helpt me tegen overprikkeling bij concerten. Ik scherm de dingen die teveel voor me worden op die manier af. Alle fans die achter me schreeuwen? Ik hoor ze niet meer door mijn focus op de artiesten. Die F1 fan die boe roept als een van mijn favoriete coureurs die van hem inhaalt? Daar heb ik geen last van over mijn eigen gejuich. Gelukkig heb ik een engineer langs me zitten die me nog veel meer over de sport kan uitleggen en vol trots naar me keek toen ik juichend op Silverstone keek. En precies dat maakt waarom ik zo van concerten en F1 houd. De bonding met de mensen om je heen, of meezingen met muziek die veel voor je betekent.
Dat ik dit aankan doordat ik dingen heb gevonden die voor me werken betekend niet dat een andere autist dit kan. Zoals dat elk persoon anders is, zijn autisten dat ook. Na een paar volle dagen trek ik me het liefst terug in een rustige omgeving. De kans dat je me tegenkomt in het bos of op de heide is klein, ik zoek routes en plekken waar het minder druk is om te ont prikkelen.
Benieuwd naar mijn eerdere series over autisme?